Quan Âm Thị Kính qua truyền thuyết dân gian & tem bưu chính Việt Nam

Giác Ngộ - "Quan Âm Thị Kính" là một câu chuyện cảm động về một phụ nữ gặp nhiều nghịch duyên oan trái nhưng vẫn kiên tâm nhẫn nhục, giữ tròn đạo hạnh để tu hành theo Phật pháp cho đến khi đắc đạo, trở thành một vị Bồ tát linh thiêng huyền nhiệm.

Truyện "Quan Âm Thị Kính", tác giả khuyết danh, đã được lưu truyền trong dân gian nước ta bao đời, qua nhiều hình thức như kịch, phim, tuồng, chèo, kịch múa đương đại… và đặc biệt nhất là truyền lưu dưới dạng truyện thơ lục bát dễ nhớ, dễ thuộc, nên dân ta thường dùng làm lời ru êm ái du dương bên võng nôi cho hài nhi nghe trước khi đi vào giấc ngủ an lành. Truyện "Quan Âm Thị Kính" bằng thơ lục bát được chia thành 31 đoạn, dài 788 câu, rất sinh động và dễ hiểu.

duonghong.jpg

Ngày 2 tháng 4 năm 1998, Bưu chính Việt Nam phát hành bộ tem "Quan Âm Thị Kính" dựa theo nghệ thuật chèo cổ. Đây là một bộ tem khối 6 mẫu liền lạc với nhau, mang mã số bộ 774, do họa sĩ Ngô Mạnh Lân thiết kế trình bày. Cả 6 mẫu tem đều có khuôn khổ (KK) 37x37, in offset nhiều màu, nối nhau thành 2 hàng trên dưới, nằm giữa một khung màu xám được trang trí hoa văn trắng có KK 133x97. Theo thứ tự mã số mẫu (MSM), truyện "Quan Âm Thị Kính" được thể hiện lại như sau:

- Mẫu tem MSM 2892, giá mặt 400đ, mang tên "Thị Kính bị oan": thể hiện cảnh Thị Kính đang quỳ dưới đất, bà mẹ chồng đang vung tay múa chân, hung hăng chửi mắng cô con dâu hiền lành, đứng bên cạnh bà là Thiện Sĩ. Theo truyện, đó là đoạn từ câu 155 đến 161: "Cô, còng rằng: "Bảo cho hay…/Trộm hương, cắp phấn cũng đầy chan chan/Mấy người một ngựa một an/Nay Trương, mai Lý… thế gian hiếm gì?/Ấy may mà tỉnh ngay đi/Đỉnh dình đinh nữa có khi còn đời/Sự này chớ lấy làm chơi!".

Mẫu tem MSM 2893, giá mặt 1.000đ, mang tên "Thị Mầu lên chùa": cảnh Thị Mầu vào chùa gặp Kính Tâm đang ngồi gõ mõ tụng kinh. Theo truyện, đó là đoạn từ câu 389 đến 394: "Nào rằng giữ nết khuê vi/ Ngày rằm mồng một cũng đi cúng dàng/ Nhác trông thấy tiểu dịu dàng/ Sóng thu xui khiến cho nàng khát khao/ Người đâu có dáng thanh tao/ Bóng trăng dưới nước, vẽ sao trên trời…".

Mẫu tem MSM 2894, giá mặt 2.000đ, mang tên "Thị Mầu - gia nô": cảnh Thị Mầu gặp gỡ rồi tư thông với thằng người ở trong nhà, để rồi kết quả là một bào thai. Theo truyện, đó là đoạn từ câu 411 đến 416: "Trong nhà sẵn đứa thương đầu/ Quyền nghi một chút dễ hầu ai hay/Nào ngờ gió thổi mưa bay/ Hạt kia gieo xuống đợi ngày mà sinh/ Ba trăng coi đã khác mình/ Bữa cơm thì biếng, mùi chanh thì thèm".

Mẫu tem MSM 2895, giá mặt 4.000đ, mang tên "Mẹ Đốp - Xã trưởng": Đây là hai nhân vật của nghệ thuật chèo tạo dựng nên cho chiếu chèo thêm hài hước sống động, trong truyện lưu truyền không hề có, nhưng chúng ta có thể hiểu đó là các nhân vật tượng trưng cho làng - một thế lực ghê gớm của chế độ phong kiến - đã tra hỏi hạch tội Kính Tâm. Theo truyện, đó là đoạn từ câu 497 đến 502: "Đến nơi làng hỏi thực tình/ Tiểu kia đã quyết tu hành đến đây/ Sóng thu sao hãy còn lay/ Thị Mầu kia đã trình bày phân minh/ Nói ngay thôi cũng thứ tình/ Liệu tha chớ có dối quanh nữa đòn!".

Mẫu tem MSM 2896, giá mặt 6.000đ, mang tên "Thị Kính bị phạt vạ": Vẽ lại cảnh Kính Tâm bị làng phạt đòn đau đớn. Theo truyện, đó là đoạn từ câu 527 đến 532: "Nói sao cũng cứ tri tri/Túi roi vồ nọc tức thì truyền mau/ Làm cho chín khúc cùng đau/ Đào nhăn nhó mặt, liễu cau cớn mày/ Hải đường gặp trận gió Tây/ Lá rơi rải rắc, hoa bay tơi bời…".

Mẫu tem MSM 2897, giá mặt 9.000đ, mang tên "Thị Kính xin sữa": Đây là cảnh trích đoạn từ chèo cổ, Kính Tâm phải nhận con của Thị Mầu để nuôi, không có sữa cho con bú, phải đi xin sữa khắp xóm làng để chịu nghe lời đàm tiếu, chịu thấy những cái nhìn khinh bỉ của người đời. Tương ứng với đoạn từ câu 625 đến 632 trong truyện: "Rõ là nước lã mà lầm/ Cũng đem giọt máu tình thâm hòa vào/ Mẹ Vò thì sữa khát khao/ Lo nuôi con Nhện làm sao cho tuyền/ Nâng niu xiết nỗi truân chuyên/ Nhai cơm mớm sữa, để nên thân người/ Đến đâu ai cũng chê cười/ Tiểu kia tu có trót đời được đâu…".

Bộ tem khối "Quan Âm Thị Kính" của Bưu chính Việt Nam là một bộ tem được xếp vào hàng tem đẹp, lạ, mang nhiều đề tài cho người yêu tem đưa vào bộ sưu tập: hội họa, truyện cổ tích, nghệ thuật chèo cổ, và Phật giáo…

Tin cùng chuyên mục

Tin mới

Thư viện

Thông tin hàng ngày

© Giác Ngộ Online
Số giấy phép: 398/GP-BTTTT ngày 2-8-2022.
Tổng biên tập: TT.Thích Tâm Hải.
Trụ sở tòa soạn: 85 Nguyễn Đình Chiểu, phường Võ Thị Sáu, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh
©2008-2023. Toàn bộ bản quyền thuộc Báo Giác Ngộ.