Đây là dịp mà sự hiếu kính đối với tổ tiên và lòng tri ân sâu sắc đối với cội nguồn được thể hiện qua từng phong tục đẹp đẽ: từ việc dâng hương nơi bàn thờ tổ tiên, đi chùa lễ Phật, đến những lời chúc tốt lành dành cho người thân.

Tết không chỉ là sự khởi đầu mới mà còn là thời điểm để chúng ta nhìn lại chính mình, làm mới tâm hồn và thực hành tu dưỡng thân, khẩu, ý - điều mà Đức Phật luôn nhấn mạnh như cội nguồn của hạnh phúc và an lạc. Chính trong những ngày đầu xuân, sự tỉnh thức, chánh niệm và lòng thành kính trở thành ngọn đèn dẫn lối, giúp chúng ta khởi đầu năm mới với một tâm hồn trong sáng và thiện lành.

Qua những truyền thống mang đậm nét văn hóa dân tộc và tinh thần Phật giáo, chúng ta không chỉ tôn vinh tổ tiên, gìn giữ gia phong mà còn lan tỏa những giá trị đạo đức cao đẹp đến từng thành viên trong gia đình, cộng đồng và xã hội. Đây là ý nghĩa thiêng liêng và sâu sắc mà mỗi người cần cảm nhận, trân trọng và duy trì trong hành trình sống của mình.

Nét đẹp truyền thống

Ngày Tết cổ truyền không chỉ là dịp đoàn tụ gia đình mà còn là thời khắc thiêng liêng để người Việt Nam thực hành những nét đẹp truyền thống gắn liền với tinh thần tri ân, báo ân và cầu nguyện an lành. Những phong tục ngày Tết đầu năm, từ việc đi chùa lễ Phật, trang hoàng bàn thờ tổ tiên, rước ông bà,... đều phản ánh sâu sắc giá trị văn hóa tâm linh và tình cảm gia đình bền chặt của dân tộc ta.

Đi chùa lễ Phật - cầu nguyện an lành cho năm mới, là một nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán. Vào sáng mùng một, người dân thường trang phục chỉnh tề đến các chùa để dâng hương, lễ Phật và cầu nguyện một năm mới bình an, may mắn. Trong không gian thanh tịnh, khói hương quyện tỏa, từng lời cầu nguyện thành tâm không chỉ hướng đến bản thân mà còn dành cho gia đình, xã hội và đất nước. Đây không chỉ là dịp để mỗi người tìm về nguồn cội tâm linh, mà còn là cơ hội để thực hành hạnh từ bi, trí tuệ và nhẫn nhục mà Đức Phật đã dạy.

Đi chùa lễ Phật đầu năm còn thể hiện tinh thần cộng đồng gắn kết, khi mọi người cùng nhau chia sẻ những lời chúc tốt đẹp và hòa mình trong không khí trang nghiêm, ấm áp của chốn thiền môn. Những phong tục như hái lộc đầu năm, xin chữ cầu may, thả đèn hoa đăng đều mang ý nghĩa sâu sắc, tượng trưng cho niềm hy vọng, lòng biết ơn và sự khởi đầu mới đầy an lạc.

Bên cạnh việc đi chùa, một nét đẹp truyền thống khác chính là việc trang hoàng bàn thờ tổ tiên ông bà. Trước Tết, mỗi gia đình đều dọn dẹp sạch sẽ, lau chùi bàn thờ, thay mới các vật phẩm như bát hương, chân đèn, lọ hoa, và bày biện mâm ngũ quả cùng các lễ vật. Hình ảnh bàn thờ trang hoàng rực rỡ với hương thơm trầm lan tỏa, đèn nến sáng lung linh chính là biểu tượng của sự kết nối giữa hiện tại và quá khứ, giữa đời sống thực tại và cõi tâm linh.

Ảnh minh họa

Phong tục rước ông bà về ăn Tết và thăm viếng mộ tổ tiên là biểu hiện cao đẹp của tinh thần tri ân, báo ân. Sau khi hoàn tất việc dọn dẹp nhà cửa và bàn thờ, các gia đình thường tổ chức lễ rước ông bà vào ngày 30 Tết để mời tổ tiên cùng chung vui ngày đầu năm mới. Nghi lễ này thường diễn ra trong không khí trang trọng và ấm áp, với sự tham gia của tất cả các thành viên trong gia đình. Đây là dịp để con cháu nhắc nhở nhau về cội nguồn, về lòng hiếu thảo và trách nhiệm giữ gìn truyền thống gia đình.

Tinh thần tri ân và báo ân là giá trị cốt lõi trong các phong tục ngày Tết. Người Việt không chỉ tri ân tổ tiên, ông bà, mà còn biết ơn những người xung quanh đã đồng hành, hỗ trợ và yêu thương trong cuộc sống. Đây là dịp để mỗi người bày tỏ lòng biết ơn và gửi gắm những lời chúc tốt đẹp đến gia đình, bạn bè và xã hội.

Ngày Tết không chỉ là khoảng thời gian sum họp mà còn là cơ hội để thực hành những giá trị đạo đức sâu sắc, nhắc nhở mỗi người về trách nhiệm với gia đình, xã hội và cộng đồng. Qua những phong tục truyền thống, người Việt Nam đã và đang gìn giữ, phát huy những nét đẹp văn hóa, mang lại sự kết nối giữa các thế hệ và truyền trao những giá trị nhân văn quý báu cho mai sau.

Niệm ơn tổ tiên

Ngày Tết Nguyên đán, trong không khí thiêng liêng của mùa xuân, đất trời giao hòa, là dịp để sum họp, đoàn tụ, bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đối với công đức sinh thành, dưỡng dục của ông bà, cha mẹ. Người Việt từ bao đời nay luôn xem hạnh hiếu là đức hạnh đứng đầu trong muôn hạnh. Việc tri ân tiên tổ, hướng về nguồn cội không chỉ là đạo lý cao quý, mà còn là nét đẹp văn hóa, là hồn cốt tạo nên bản sắc dân tộc Việt Nam. Tết đến, xuân về, giữa sự chuyển giao kỳ diệu của đất trời, những buổi họp mặt gia đình trở thành dịp để các thế hệ cùng ôn lại truyền thống, bồi đắp ý thức trách nhiệm và lòng tự hào đối với dòng họ.

Trên bàn thờ tổ tiên, những nén tâm hương được thành kính dâng lên, tượng trưng cho lòng hiếu kính và tri ân sâu sắc đối với liệt tổ liệt tông. Đây là dịp con cháu bày tỏ lòng biết ơn đối với những bậc tiền nhân đã dày công vun đắp phước đức cho gia đình, dòng họ, đồng thời báo cáo những thành quả đạt được trong năm qua. Đây cũng chính là cách bảo tồn và phát triển truyền thống “uống nước nhớ nguồn” - một giá trị cốt lõi trong đạo đức Phật giáo.

Việc rước ông bà ngày Tết là một phong tục truyền thống trong văn hóa Việt Nam, thể hiện lòng tri ân tổ tiên. Đây là nghi thức mang tính tâm linh, tượng trưng cho việc mời thỉnh hương linh ông bà, tổ tiên về sum vầy cùng con cháu trong những ngày đầu xuân, chứng kiến sự đoàn tụ, hòa thuận và cầu chúc phước lành cho gia đình.

Ngoài những nghi lễ truyền thống, tiếp nối tổ tiên, để đời sống mỗi gia đình luôn chan hòa. Ngày Tết còn là khởi đầu cho một năm mới, là dịp đặc biệt để thắp sáng tinh thần hòa hợp, đoàn kết và hiếu kính, là sợi dây gắn kết tình thân trong gia đình, dòng tộc, lưu giữ những giá trị văn hóa và đạo đức truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam.

Nền tảng hạnh phúc

Hạnh phúc hay khổ đau đều bắt nguồn từ chính những gì chúng ta tạo tác, qua hành động, lời nói, và suy nghĩ của mỗi người. Đức Phật đã chỉ dạy rõ mối quan hệ mật thiết và quan trọng giữa thân, khẩu, ý, như một vòng tròn nhân quả không sai chạy. Ngài nhấn mạnh rằng: “Nếu với ý thanh tịnh, nói lên hay hành động, an lạc bước theo sau”, nhưng “Nếu với ý ô nhiễm, nói lên hay hành động, khổ não bước theo sau”. Những lời dạy này nhắc nhở chúng ta rằng tâm ý, suy nghĩ, tính toán, định hướng, chính là nền tảng quyết định hướng đi của cuộc đời, dẫn dắt mỗi người đến hạnh phúc hay bất hạnh.

Cầu nguyện không chỉ là lời thỉnh cầu sự gia hộ, mà còn là dịp để thực hành chánh niệm, tỉnh giác. Qua mỗi lần cầu nguyện, ta có cơ hội soi xét lại chính mình, điều chỉnh suy nghĩ, lời nói và hành động để gieo trồng những hạt giống thiện lành ngay trong hiện tại. Cầu nguyện không phải là sự dựa dẫm hoàn toàn vào tha lực, mà còn là sự khẳng định nội lực và quyết tâm chuyển hóa bản thân. Đặc biệt, trong dịp đầu xuân - thời khắc khởi đầu cho một năm mới - việc thực hành tỉnh thức càng trở nên ý nghĩa, nhắc nhở chúng ta sống đúng với tinh thần giác ngộ, hướng tới một năm tràn đầy an lạc và thiện lành.

Nhân dịp đầu năm, việc tu dưỡng thân, khẩu, ý trọn lành là cách để mỗi người khởi đầu năm mới bằng những giá trị tích cực và cao quý. Do đó, trong những ngày đầu xuân, việc nói lời hay, ý đẹp và hành xử đúng mực là cách gieo trồng những hạt giống thiện, mở ra một năm mới đầy an vui và may mắn.

Lời nói khởi từ tâm thanh tịnh không chỉ đem lại niềm vui cho người nghe mà còn phản ánh nội tâm trong sáng của người nói. Những lời chúc tốt lành như “Chúc năm mới an khang thịnh vượng” hay “Mọi điều như ý, vạn sự cát tường”,... không chỉ mang lại niềm hy vọng mà còn lan tỏa tinh thần thiện lành đến mọi người. Đây cũng là dịp để mỗi người thể hiện lòng từ bi, yêu thương, và sự hòa hợp trong từng mối quan hệ, từ gia đình, làng xóm đến xã hội.

Dịp đầu năm là thời khắc để thực hành chánh niệm - sống tỉnh thức trong từng giây phút, giữ cho ý nghĩ trong sáng, lời nói thiện lành, và hành động đúng đắn. Điều này không chỉ giúp ta khởi đầu một năm mới tốt đẹp mà còn là nền tảng để xây dựng đời sống hạnh phúc, hướng thượng và an lạc, đúng theo tinh thần Phật dạy.

Bên cạnh đó, hành động thiện lành trong những ngày đầu năm như bố thí, giúp đỡ người khó khăn hay lễ Phật cầu an không chỉ mang lại niềm hoan hỷ ngay hiện tại, mà còn là cách tích lũy phước lành cho tương lai. Những việc làm như chăm sóc người già, chia sẻ với người nghèo khổ hay đóng góp cho các hoạt động từ thiện là biểu hiện cụ thể của lòng biết ơn và tinh thần trách nhiệm đối với cộng đồng. Đây chính là cách gieo mầm từ bi trong lòng người, để mỗi hành động đều mang lại giá trị lâu dài và lan tỏa niềm vui cho xã hội.

Quan trọng hơn, dịp đầu năm là thời khắc để thực hành chánh niệm - sống tỉnh thức trong từng giây phút, giữ cho ý nghĩ trong sáng, lời nói thiện lành, và hành động đúng đắn. Điều này không chỉ giúp ta khởi đầu một năm mới tốt đẹp mà còn là nền tảng để xây dựng đời sống hạnh phúc, hướng thượng và an lạc, đúng theo tinh thần Phật dạy.

Áp dụng Bát chánh đạo Đức Phật đã chỉ dạy, là kim chỉ nam giúp chúng ta điều chỉnh thân, khẩu, ý, hướng đến một đời sống an lạc và hạnh phúc bền lâu. Thực hành chánh niệm - sống tỉnh thức trong từng giây phút - chính là nền tảng để áp dụng Bát chánh đạo vào cuộc sống hàng ngày.

Việc thực hành Bát chánh đạo không chỉ giúp thân tâm thanh tịnh mà còn góp phần xây dựng đời sống gia đình, xã hội hòa hợp. Qua đó, chúng ta gieo trồng những hạt giống thiện lành, để niềm an lạc lan tỏa từ chính bản thân đến mọi người xung quanh, đúng như tinh thần từ bi và trí tuệ mà Đức Phật đã truyền trao.

Nương theo ánh sáng giáo pháp của Đức Phật, Bát chánh đạo - cốt lõi của sự tu tập, đưa đến hạnh phúc, an lạc, giảm thiểu những phiền não, khổ đau. Bát chánh đạo mà Đức Phật dạy không chỉ là ngọn đèn soi đường cho mỗi người vượt qua những thử thách của cuộc sống, mà còn là sức mạnh đưa chúng ta hướng đến việc giúp đỡ, chia sẻ, cảm thông và làm lợi ích cho người thân trong gia đình và cho mọi người xung quanh. Khi hiểu và thực hành đúng theo giáo pháp, chúng ta dần dần đạt được sự giác ngộ, tâm hồn trở nên thanh thản, thảnh thơi giữa dòng đời đầy biến động. Chính nhờ rời xa phiền não và khổ đau, con người tìm thấy niềm an lạc chân thật, sống trọn vẹn trong sự bình an và hạnh phúc.

***

Mùa xuân là mùa thiêng liêng của đất trời, mang theo sự khởi đầu mới và niềm hy vọng cho tương lai. Đây không chỉ là mùa của vạn vật sinh sôi, mà còn là mùa của lòng tri ân và tưởng nhớ, mùa để mỗi người hướng về nguồn cội với lòng hiếu kính tổ tiên. Những ngày Tết, vì thế, trở thành thời khắc đặc biệt để con cháu dâng lên những nén tâm hương thành kính, gửi gắm lời cầu nguyện an lành và cùng nhau gìn giữ những giá trị truyền thống tốt đẹp nhất của gia đình, dòng tộc.

Tết còn là dịp để mỗi chúng ta thực hành việc tu dưỡng thân, khẩu, ý bằng Bát chánh đạo - điều cốt lõi mà Đức Phật dạy, giúp chúng ta gieo mầm thiện lành cho một năm mới tràn đầy hạnh phúc. Những suy nghĩ trong sáng, lời nói yêu thương và hành động thiện lành trong ngày đầu xuân không chỉ mang lại niềm vui cho bản thân mà còn lan tỏa ánh sáng từ bi, trí tuệ đến mọi người xung quanh. Đây chính là nền tảng để xây dựng một năm mới an lạc, trọn vẹn trong tình thân và lòng nhân ái.

Nguyện cho mùa xuân đến trong lòng mọi người là mùa của sự hòa hợp, yêu thương và đoàn kết. Nguyện cho mỗi gia đình luôn giữ vững sự gắn kết bền chặt, mỗi người đều biết gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp, để phúc lành và sự an yên mãi đong đầy trong cuộc sống. Cầu mong ánh sáng từ bi và trí tuệ của Đức Phật luôn soi đường, để chúng ta bước vào năm mới với tâm an, trí sáng và đời sống trọn vẹn ý nghĩa.