Chư tôn đức và các đại biểu tham dự hội thảo

Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Nhiễu, Ủy viên Thường trực Hội đồng Chứng minh, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Trị sự; chư vị Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự: Hòa thượng Thích Gia Quang, Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm, Hòa thượng Thích Quảng Tùng, Hòa thượng Thích Quảng Hà, Thượng tọa Thích Đức Thiện (kiêm Tổng Thư ký); Thượng tọa Thích Thanh Tuấn, Phó Tổng Thư ký kiêm Chánh Văn phòng I T.Ư; cùng chư tôn đức Hội đồng Trị sự, Ban Trị sự các tỉnh thành phố tham dự.

Đại diện trường có GS.TS Tạ Ngọc Tấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận T.Ư, Ths.Trần Văn Đoài, Phó Vụ trưởng - Bộ Dân tộc và Tôn giáo; GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội.

Các đại biểu tham dự

Tham dự hội thảo còn có đại diện Ủy ban T.Ư MTTQVN, Ban Tôn giáo Chính phủ, Phòng An ninh nội địa - Công an Hà Nội và các cơ quan chức năng T.Ư, Thủ đô.

Đặc biệt tại hội thảo, Ban Tổ chức sưu tập và triển lãm gần 60 hình ảnh lịch sử về chủ đề “Đạo Phật với Cách mạng Việt Nam”, qua 3 thời kỳ: tiền khởi nghĩa, hai cuộc kháng chiến giai đoạn 1945-1975, xây dựng và phát triển đất nước từ 1975 đến ngày nay.

Phát biểu chỉ đạo và khai mạc, Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Nhiễu nhấn mạnh hội thảo là một sự kiện mang ý nghĩa chính trị, xã hội sâu sắc. Đây là dịp để toàn thể hội chúng cùng nhìn lại, làm sáng tỏ và khẳng định một cách khoa học về mối quan hệ khăng khít, giữa tư tưởng và hành động của Phật giáo với sự nghiệp cách mạng vĩ đại của dân tộc.

Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Nhiễu phát biểu khai mạc

Tại hội thảo về Phật giáo và tinh thần yêu nước, Ban Tổ chức đã đưa ra bốn vấn đề chính để thảo luận, nhằm vừa khẳng định quá khứ vừa định hướng tương lai để làm rõ hơn cơ sở triết lý Phật giáo (vô ngã, duyên khởi…) đã hình thành tinh thần yêu nước và đoàn kết dân tộc; đánh giá đầy đủ và khách quan những đóng góp cụ thể của Phật giáo trong Cách mạng Tháng Tám và các cuộc kháng chiến, đồng thời kêu gọi nghiên cứu sâu hơn để tìm ra các câu chuyện lịch sử chưa được biết đến.

Phát huy giá trị nhân văn của Phật giáo để giải quyết các vấn đề xã hội hiện nay như chủ nghĩa cá nhân và sự suy thoái đạo đức; đề xuất các giải pháp để GHPGVN tiếp tục đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước, tham gia các hoạt động xã hội như an sinh, bảo vệ môi trường.

Đại biểu tham khảo tài liệu

Ban Tổ chức Hội thảo đã nhận được gần 200 bài viết của các tác giả đến từ Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới như: Trung Quốc, Mỹ, Australia, Đức, Nga, Sri Lanka. Với tinh thần trách nhiệm cao, Ban Tổ chức Hội thảo đã biên tập, tuyển chọn được hơn 170 bài có giá trị khoa học để in vào kỷ yếu hội thảo. Các bài viết được sắp xếp thành 2 phần chủ đề phù hợp với mục đích, nội dung của hội thảo bao gồm: Đạo Phật với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc và thống nhất đất nước và Đạo Phật với sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Ban Tổ chức đã chọn 8 bài tham luận tiêu biểu từ hơn 170 bài toàn văn để trình bày tại hội thảo.

Báo cáo đề dẫn hội thảo, PGS.TS Nguyễn Văn Chiều, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội nhấn mạnh: “Với tinh thần yêu nước và mục tiêu giải phóng dân tộc, các Tăng Ni, Phật tử Việt Nam đã nhanh chóng ủng hộ và tham gia tích cực vào các phong trào cách mạng do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Các ngôi chùa đã trở thành nơi che giấu và nuôi dưỡng cán bộ cách mạng, góp phần vào công cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc”.

Hòa thượng Thích Gia Quang trình bày tham luận

Trong phiên thứ nhất của hội thảo, Hòa thượng Thích Gia Quang trình bày tham luận Những đóng góp của Phật giáo Việt Nam trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, đã chỉ rõ tinh thần truyền thống “Hộ quốc an dân” được thể hiện từ thời tiền Lê, Lý, Trần với những thiền sư lỗi lạc như Khuông Việt, Vạn Hạnh, Pháp Loa, Huyền Quang, những người vừa là bậc tu hành chân chính, vừa là những nhà cố vấn sáng suốt, góp phần kiến tạo nên những triều đại độc lập, tự chủ. Tinh thần ấy tiếp tục được hun đúc và phát huy mạnh mẽ khi đất nước đối diện với những thử thách của lịch sử.

GS.TS Đỗ Quang Hưng trình bày tham luận

GS.TS Đỗ Quang Hưng, Khoa Khoa học chính trị, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội trình bày tham luận với Tôn giáo và Cách mạng: Trường hợp Phật giáo Việt Nam.

Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm trình bày tham luận

Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm với tham luận Tinh thần nhập thế của Phật giáo Việt Nam, góp phần bảo vệ và xây dựng Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa khẳng định Giáo hội không phải là sự tham gia vào chính trị thế tục, mà là sự dấn thân, hành Bồ-tát đạo ngay giữa cuộc đời để cứu khổ độ sinh, xây dựng một xã hội an lạc, hạnh phúc.

Nhà nghiên cứu Phật học Nguyễn Đại Đồng

Kết thúc phiên thứ nhất là bài phát biểu của Nhà nghiên cứu Phật học Nguyễn Đại Đồng với chủ đề Phật giáo Việt Nam tham gia xây dựng chính quyền cách mạng.

Chư tôn đức chủ trì tại phiên thứ 2

Chủ trì tại phiên thứ 2 có Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm, Thượng tọa Thích Đức Thiện, PGS.TS Đặng Hồng Sơn, PGS.TS Nguyễn Trường Giang, Hòa thượng Thích Quảng Hà.

Thượng tọa Thích Thanh Anh trình bày tham luận về chùa Đồng Kỵ

Đặc biệt tại phiên 2, toàn thể hội chúng được nghe Thượng tọa Thích Thanh Anh, trụ trì chùa Đồng Kỵ (tỉnh Bắc Ninh) trình bày tham luận về chùa Đồng Kỵ làm sáng tỏ vai trò lịch sử của một ngôi già-lam đã trở thành “cái nôi của chỉ thị ‘Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, một văn kiện mang tính quyết định, là ngọn đuốc soi đường cho thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám. Đây là bằng chứng hùng hồn cho thấy Phật giáo không chỉ đồng hành mà còn đi đầu, dấn thân vào những thời khắc cam go nhất của lịch sử dân tộc.

Đại tá, PGS.TS. Nguyễn Hữu Lập đã trình bày tham luận tại hội thảo

Hội thảo đã đi sâu phân tích sự gặp gỡ, giao thoa giữa tư tưởng cách mạng, đặc biệt là tư tưởng Hồ Chí Minh, với các giá trị nhân văn của Phật giáo. Tham luận của Đại tá, PGS.TS. Nguyễn Hữu Lập đã trình bày về Tư tưởng Hồ Chí Minh về lực lượng cách mạng và vai trò của Phật giáo Việt Nam trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

PGS.TS Nguyễn Thanh Xuân

PGS.TS Nguyễn Thanh Xuân, nguyên Phó ban Tôn giáo Chính phủ trình bày tham luận Đóng góp của Phật giáo Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ (1945-1975)”.

GS.TS. Đặng Vũ Cảnh Khanh

GS.TS. Đặng Vũ Cảnh Khanh, Chủ tịch Quỹ Văn hiến Việt Nam trình bày tham luận “Sư Hạnh - người chiến sĩ thầm lặng gieo hạt giống cách mạng trên quê hương Kim Bảng, An Phú, Hải Phòng trong kháng chiến chống thực dân Pháp”.

Với tinh thần khoa học, hội thảo đã trân trọng đón nhận những ý kiến đóng góp, các bài tham luận của chư tôn đức, các nhà khoa học, học giả, không chỉ làm sáng tỏ quá khứ mà còn gợi mở nhiều vấn đề ý nghĩa cho hiện tại và tương lai.

Thượng tọa Thích Đức Thiện phát biểu đúc kết hội thảo

Kết thúc buổi khoa học, Thượng tọa Thích Đức Thiện phát biểu đúc kết tại hội thảo đã làm sáng tỏ hai chủ đề lớn từ 170 bài tham luận.

Một là, làm sâu sắc thêm vai trò và những đóng góp của Phật giáo trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, đỉnh cao là cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Hai là, khẳng định và phát huy vai trò của Phật giáo Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay.

Hội thảo khẳng định sự đồng hành của Phật giáo với dân tộc là một tất yếu lịch sử, bắt nguồn từ tinh thần “Hộ quốc an dân” và triết lý nhập thế của đạo Phật.

Chư tôn đức tham dự hội thảo

Các học giả đã làm sống lại những trang sử hào hùng, khi nhiều ngôi chùa trở thành cơ sở cách mạng và Tăng Ni, Phật tử đã “cởi áo cà sa, khoác chiến bào” sát cánh cùng nhân dân chiến đấu bảo vệ dân tộc.

Hội thảo rút ra kết luận quan trọng về mối quan hệ giữa Phật giáo và Cách mạng Việt Nam là một mối quan hệ hữu cơ, tất yếu.

Các giá trị cốt lõi của Phật giáo có ý nghĩa to lớn trong việc xây dựng đạo đức và văn hóa. GHPGVN sẽ tiếp tục phát huy truyền thống “Hộ quốc an dân” và kiên định con đường “Đạo pháp - Dân tộc - Chủ nghĩa xã hội.”

Để các kết quả này đi vào thực tiễn, hội thảo đưa ra các kiến nghị: tiếp tục nghiên cứu chuyên sâu về chủ đề này, phổ biến rộng rãi kết quả hội thảo đến Tăng Ni, Phật tử, đưa nội dung “Lịch sử Phật giáo Việt Nam tham gia Cách mạng” vào chương trình giảng dạy chính thức tại các Học viện Phật giáo.

Thượng tọa Thích Đức Thiện

GHPGVN tin tưởng rằng, những giá trị và bài học được đúc kết từ hội thảo sẽ là nguồn động lực tinh thần to lớn, cổ vũ toàn thể Tăng Ni, Phật tử Việt Nam ở trong và ngoài nước tiếp tục phát huy tinh thần yêu nước, dấn thân, phụng sự nhân sinh, tốt đời đẹp đạo, góp phần xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.