Cấm đốt vàng mã: Khó thực hiện

Mặc dù Nghị định về việc cấm đốt vàng mã nơi công cộng đã được ban hành từ hơn một tháng nay nhưng tại thời điểm này, khi vào các đền chùa, di tích thì tình trạng bán và đốt vàng mã vẫn đang diễn ra thường xuyên và khó quản lý.

Khắp nơi mời mua “lễ”

Đang hỏi đường vào đền Bà Chúa Kho, xã Vũ Ninh, TP Bắc Ninh thì nhiều người đàn ông đi xe máy chạy lại mời chúng tôi mua “lễ”. Mặc dù đã nhiều lần từ chối nhưng những người này vẫn kiên trì bám theo tận đến khi chúng tôi vào đến tận cửa đền. Vào đến cổng đền lại có thêm nhiều người nữa mời mua “lễ” đã được sắp sẵn.

Thậm chí có người bán “lễ” còn “cảnh báo” rằng vào đền Bà Chúa Kho mà không mua “lễ” thì đừng hi vọng cầu xin được gì. Theo như tìm hiểu của chúng tôi, “lễ” ở đây là vàng mã được bày trên những cái mâm nhỏ. Vàng mã được bày chủ yếu là tiền và giấy với đủ loại lớn nhỏ tùy vào mong muốn xin được nhiều hay ít “lộc” của khách. Loại “lễ” phổ biến và được nhiều người mua nhất có giá là 20 ngàn đồng.

Rất nhiều nơi vẫn bán vàng mã

Theo một người bán vàng mã ở trước cổng đền Bà Chúa Kho, khách đến đây đa phần đều mua vàng mã để mang vào đền đốt. Khách ở đây vốn có suy nghĩ rằng đây là ngôi đền vẫn “được tiếng” là rất thiêng. Nếu đốt “lễ” dâng Bà Chúa để bày tỏ lòng thành thì bà sẽ phù hộ để người dâng “lễ” gặt hái được nhiều tiền tài, danh vọng.

Ông Nguyễn Sự, Ban quản lý di tích đền Bà Chúa Khi cho biết, đền này nổi danh là nơi đốt nhiều vàng mã nhất tỉnh Bắc Ninh. Tuy nhiên khách cũnh chỉ đốt vàng mã nhiều chủ yếu vào các ngày lễ hội. Còn những ngày bình thường vàng mã được đốt rất ít. Một ngày cũng chỉ một vài người mang vàng mã lại chỗ “hóa vàng” cầu lộc.

Khi được hỏi về việc thực hiện quy định cấm đốt vàng mã nơi công cộng của Thủ tướng Chính phủ, ông Sự lúng túng cho biết, Ban quản lý chỉ mới biết về quy định trên qua các phương tiện thông tin đại chúng. Còn việc thực hiện quy định, khi nào có chỉ thị của chính quyền thành phố Bắc Ninh thì Ban quản lý mới có thể “dám” tiến hành.

Không riêng gì đền Bà Chúa Kho, nhiều di tích khác ở tỉnh Bắc Ninh như chùa Phật Tích, chùa Dâu…, vàng mã vẫn được bày bán cùng với nhiều mặt hàng khác. Hầu hết các di tích tâm linh bây giờ vẫn còn dành riêng một khu để hóa vàng. Bà Nguyễn Thị Tường, thủ hộ chùa Phật Tích cho biết, ở chùa có quy định khách đến nếu có đốt vàng mã thì không được đốt nhiều, chỉ được đốt một ít tiền vàng nhỏ.

Muốn cấm đốt thì phải cấm bán trước!

Có  nhiều người mua vàng mã từ ngoài vào nhưng không đem đốt mà để lại ở các ngôi mộ của các vị sư trong chùa. Sau đó mấy ngày, các vãi ở chùa mới đi gom lại và đem đốt. Tuy nhiên từ cách đây hai năm nhà chùa đã khuyến khích việc không nên đem vàng mã đến chùa đốt để tránh lãng phí và quan trọng hơn là làm ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến cảnh quan của ngôi chùa. Từ khi có quy định cấm đốt vàng mã nơi công cộng, nhà chùa đã tích cực hơn trong việc nhắc nhở khách mang vàng mã đến chùa. Nhưng tất cả cũng chỉ dừng lại ở mức nhắc nhở. Còn biện pháp cụ thể để ngăn ngừa thì chùa vẫn chưa có.

Muốn cấm cũng khó

Ông Nguyễn Thanh Tâm, Trưởng phòng VH -TT TP Bắc Ninh cho biết, sắp tới chính quyền thành phố sẽ tiến hành bước đầu tiên trong việc thực hiện quy định về cấm đốt vàng mã nơi công cộng bằng việc tổ chức hội nghị tập huấn cho tất cả các cán bộ ban quản lý di tích trong khu vực thành phố. Bên cạnh đó, Phòng VH-TT cũng sẽ tiến hành cử cán bộ giám sát việc thực hiện quy định cấm đốt vàng mã ở các di tích vào các dịp lễ hội và sẽ tiến hành xử phạt theo đúng quy định nếu ai đó cố tình đốt vàng mã.

Vào những dịp lễ hội, Phòng VH-TT cũng sẽ đôn đốc ban quản lý các di tích sẽ thường xuyên nhắc nhở những người tham gia lễ hội về việc không được đốt vàng mã qua hệ thống loa phát thanh. Nhưng ông Tâm cũng thừa nhận là việc quản lý, giám sát cũng chỉ thực hiện được vào các dịp lễ. Còn những ngày bình thường thì phải phụ thuộc cả vào ban quản lý các di tích, Phòng VH-TT không đủ chức năng, năng lực để thực hiện.

Cấm bán vàng mã sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến người dân

Ông Tâm cho rằng kế hoạch thì sẽ có, nhưng thực hiện kế hoạch sẽ không hề dễ dàng. Thứ nhất, đây là vấn đề ảnh hưởng đến tín ngưỡng tâm linh. Nếu muốn cấm đốt vàng mã thì phải thay đổi cách suy nghĩ của đại đa số người dân Việt Nam. Nhưng không phải ai cũng hiểu và nhận thức được về vấn đề này. Nếu có tiến hành tuyên truyền thì cũng phải tuyên truyền từng bước một đến mọi tầng lớp nhân dân. Và kế hoạch tuyên truyền cũng là một kế hoạch dài hơi.

Vấn đề thứ hai ông Nguyễn Thanh Tâm cho rằng muốn cấm đốt vàng mã ở các đền, chùa thì trước tiên là phải cấm bán vàng mã ở các khu vực này. Tuy nhiên đây cũng là một việc rất khó thực hiện. Theo ông Tâm được biết, ở đền Bà Chúa Kho, bán vàng mã gần như là nguồn sống chính của rất nhiều người dân ở đây. Nếu tự nhiên tiến hành cấm ngay thì sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến lợi ích kinh tế của người dân địa phương, tạo nên làn sóng phản ứng trong nhân dân.

Nói về biện pháp để thực hiện việc cấm đốt vàng mã nơi công cộng, Hòa thượng Thích Thanh Hải, trụ trì chùa Vạn Xuân, Thuận Thành, Bắc Ninh cho rằng biện pháp tuyên truyền là một biện pháp sẽ mang lại hiệu quả nếu các cơ quan quản lý có sự kiên trì. Việc đốt vàng mã vốn xuất phát từ truyền thống hiếu thảo, luôn hướng về tổ tiên của dân tộc  Việt Nam. Vì vậy phải làm cho người dân hiểu rằng đốt vàng mã không phải là cách duy nhất để thể hiện tấm lòng với tổ tiên.

Bên cạnh đó, cũng phải nhấn mạnh là trong giáo lý của đạo Phật không khuyến khích đốt vàng mã. Đó là một việc làm tốn kém và ảnh hưởng đến môi trường. Chùa Vạn Xuân đã thực hiện việc tuyên truyền cho người dân ở quanh vùng và đã đạt được hiệu quả cao. Hòa thượng Thích Thanh Hải cũng khẳng định rằng thực hiện quy định sẽ cần một kế hoạch lâu dài vì không thể một sớm một chiều mà có thể dập tắt được tâm linh của người Việt.