Tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội XV đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, theo đó xác lập mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã) và sẽ chính thức vận hành bắt đầu từ ngày 1-7-2025. Quốc hội cũng chính thức ban hành Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Theo đó, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gồm 28 tỉnh và 6 thành phố.

Đồng bộ với sự thay đổi này, GHPGVN cũng ban hành Thông tư số 256/TT-HĐTS của Hội đồng Trị sự hướng dẫn dừng hoạt động Ban Trị sự GHPGVN quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố nhiệm kỳ 2021-2026 từ ngày 1-7-2025; đồng thời ban hành thông tư việc sáp nhập Ban Trị sự GHPGVN tỉnh, thành phố nhiệm kỳ 2022-2027.

Nói với Báo Giác Ngộ, Thượng tọa Thích Nguyên Minh, Ủy viên Hội đồng Trị sự, Phó Thường trực Ban Trị sự, Trưởng ban Giáo dục Phật giáo GHPGVN tỉnh Phú Yên nhận định đây là một quyết định mang ý nghĩa lịch sử, phù hợp với thực tiễn, góp phần tinh gọn bộ máy hành chính và giải quyết vấn đề nhân lực trong công tác quản lý, lãnh đạo của cả Nhà nước và Giáo hội.

"Như việc sáp nhập tỉnh Phú Yên và Đắk Lắk sẽ tạo điều kiện vô cùng thuận lợi cho các hoạt động Phật sự, giúp Giáo hội lựa chọn thêm nhân sự có năng lực để phụng sự, cũng như hỗ trợ thêm cho các tự viện còn nhiều khó khăn.", Thượng tọa cho biết.

Trước đây, Ban Trị sự tỉnh nắm bắt thông tin và quản lý thông qua đầu mối là Ban Trị sự cấp huyện. Khi đơn vị hành chính cấp huyện dừng hoạt động, khối lượng công việc quản lý các tự viện được đẩy lên Ban Trị sự Phật giáo tỉnh, thành phố.

Giáo hội cũng khuyến khích công cử các vị đại diện giữ mối liên hệ công tác với các cơ sở tự viện và chính quyền địa phương tại các phường, xã mới sáp nhập, đồng thời khuyến khích thành lập Ban Quản trị cơ sở tự viện có tư cách pháp nhân. Tuy nhiên, vấn đề pháp lý của vị đại diện liên hệ hiện chưa có hướng dẫn rõ ràng khiến họ gặp nhiều trắc trở khi làm việc với các tự viện hoặc chính quyền địa phương.

Việc thành lập Ban Quản trị cũng gặp vướng mắc về nhân sự, đặc biệt ở những địa phương mà đa phần là "nhất Tăng, nhất tự" (một vị Tăng trụ trì một tự viện) như thực tế phổ biến ở Phú Yên, một vị trụ trì nhiều tự viện... Thêm vào đó, việc sáp nhập tỉnh Phú Yên và Đắk Lắk trong tương lai sẽ tạo ra một địa bàn rộng lớn, khiến việc di chuyển để giải quyết công việc Phật sự cũng là một câu chuyện cần phải nghĩ tới.

Dựa trên thực tiễn tại địa phương, tôi mong rằng Giáo hội nên chăng cân nhắc việc thành lập thêm Văn phòng Thường trực Ban Trị sự tỉnh bên cạnh Trụ sở Ban Trị sự chính để thuận lợi cho việc quản lý.

Như tỉnh Đắk Lắk sau sáp nhập, từ Phú Yên mà về Đắk Lắk để giải quyết công việc thì di chuyển mất gần nửa ngày. Chúng ta có thể đặt một văn phòng thường trực ở Phú Yên chẳng hạn, vừa đảm bảo vấn đề quản lý sâu sát tại địa phương, vừa giải quyết vấn đề thời gian và khoảng cách địa lý khi các tự viện có việc liên quan đến vấn đề hành chính.

Mọi sự thay đổi mang tính đột phá ban đầu đều sẽ gặp phải thử thách, tuy nhiên, tôi tin tưởng rằng với sự đoàn kết, hòa hợp của các thành viên Ban Trị sự hai tỉnh sau sáp nhập thành đơn vị hành chánh mới, cùng với những giải pháp tối ưu hóa bộ máy quản lý, mọi công việc Phật sự sẽ hanh thông và phát triển thuận lợi.