Khi Thiền sư Thích Nhất Hạnh trò chuyện cùng con trẻ

GN - Có thực tế, nhiều tác giả thành danh với văn chương dành cho người lớn, khi cúi xuống chơi với trẻ thơ lại “lấm lưng trắng bụng”, không thuyết phục được độc giả nhỏ tuổi. Con - tàu - chữ về với tuổi thơ, thành nhầm ga, lạc lối, do lệch tông, bắt nhầm sóng tâm tư, nghĩ suy của các em.

Gần hơn, trong mỗi gia đình, không ít phụ huynh chép miệng, thở dài, phàn nàn là không trò chuyện được với con trẻ, không hiểu được con mình. Từ đó dẫn đến những áp đặt, mệnh lệnh, với bảo bối duy nhất là “trứng không thể khôn hơn vịt”, bất chấp trong đầu con nghĩ gì, mong muốn ra sao.

Nói vậy để thấy, đối thoại với nhau ngỡ đơn giản mà lại khó. Đối thoại giữa thế hệ trước với thế hệ sau còn khó hơn. Và nữa, đối thoại giữa người đạo với người đời càng không dễ chút nào. Nhưng với Thiền sư Thích Nhất Hạnh lại khác. Thiền sư vẫn trò chuyện, trả lời những thắc mắc của các bạn nhỏ tại Làng Mai, về mọi chủ đề. Một phần nhỏ các cuộc “gỡ rối tơ lòng” đó được các Sư cô Làng Mai chuyển ngữ qua tiếng Việt và Nxb Kim Đồng xuất bản thành tác phẩm Trong cái Không có gì không?

Cuốn sách dành cho các bạn nhỏ của Thiền sư Thích Nhất Hạnh - Ảnh: Kim Đồng

Có bạn nhỏ hỏi: “Con sẽ sống được bao lâu?” - Thiền sư trả lời: “Có tin vui cho con đây. Nếu nhìn sâu vào sự vật, con có thể thấy rằng mình có thể sống mãi. Mình sẽ không bao giờ chết mà chỉ thay hình đổi dạng mà thôi. Cũng giống như một đám mây. Một đám mây có thể trở thành tuyết hoặc mưa, nhưng đám mây không thể chết được. Cũng giống như một con sóng trên mặt đại dương. Con sóng có thể lên cao hay xuống thấp, nhưng con sóng vẫn là một phần của đại dương. Tương tự như vậy, cho dù hình dạng của con sẽ thay đổi nhưng con không bao giờ biến mất”.

Bạn nhỏ khác lại hỏi: “Con rất thương ông của con, nhưng ông đã mất rồi. Làm sao để ông có thể còn hoài với con?”. Thiền sư trả lời: “Nếu người con thương không còn trong hình dáng mà con quen thuộc nữa, con hãy tìm người đó trong những hình thức mới. Khi một hạt bắp nảy mầm thành cây bắp, cây bắp ấy sẽ sinh ra trái bắp mang những hạt bắp mới. Ông cũng giống như hạt bắp đầu tiên, còn con chính là một hạt bắp mới. Và như thế, con chính là sự tiếp nối của ông. Ông vẫn còn sống nơi từng tế bào trong thân thể của con. Vì vậy con có thể trò chuyện với ông bất cứ khi nào con thích”.

Hay có bạn băn khoăn: “Con nên làm gì mỗi khi buồn?” thì Sư ông Làng Mai (cách gọi thân thương của Phật tử - NV) gợi ý: “Một điều tuyệt vời mà con có thể làm là mỉm cười với nỗi buồn của mình. Sự thực tập này rất đơn giản mà vô cùng hiệu quả. Nụ cười của ta giống như ánh nắng. Ánh nắng có thể xuất hiện cùng lúc với cơn mưa. Vì vậy con vẫn có thể cười trong khi khóc, và khi ấy, con đang tạo ra một chiếc cầu vồng”.

“Một câu hỏi hay không nhất thiết phải là một câu hỏi dài. Câu hỏi xuất phát từ trái tim có thể giúp được cho rất nhiều người. Các em nhỏ đã trực tiếp hỏi tôi những câu hỏi này, và tôi luôn cố gắng trả lời bằng những gì hay nhất của mình. Tuổi của tôi lớn hơn rất nhiều so với các em, nhưng khi chúng tôi ngồi và thở cùng nhau thì dường như tuổi của chúng tôi không hề cách biệt. Chúng tôi là sự tiếp nối của nhau”, Thiền sư Thích Nhất Hạnh nói vậy.

Bằng cách đó, Thiền sư đã giải đáp hơn sáu mươi câu hỏi khó, ngộ nghĩnh và chân thành của các em nhỏ trong mọi lứa tuổi. Vui tươi mà sâu sắc. Gần gũi và dễ hiểu. Về ý nghĩa cuộc sống, về cái chết, về gia đình, bạn bè, như “Tại sao thế giới này tồn tại?”, “Thượng đế có hình dáng ra sao?”, “Làm sao con có thể thương một người có sở thích không giống mình?”, “Tại sao đôi khi con cảm thấy cô đơn và không ai thương con cả?”, “Tại sao con người lại gây ra chiến tranh?”, “Con đang có vấn đề với một người, nhưng con ngại nói với người đó. Con phải làm sao?”, “Con vừa chuyển trường. Làm thế nào để con có thể kết bạn mới?”... Bên cạnh đó, Sư ông Làng Mai còn trả lời thắc mắc của các bạn nhỏ về thiền tập, về Bụt, về Làng Mai, về bản thân Thiền sư, về thở và đi trong chánh niệm một cách nhẹ nhàng, dễ hiểu.

Trong cái Không có gì không? là cuốn sách giải đáp thích hợp cho những câu hỏi của các bạn nhỏ, cho những người lớn đang đi tìm câu trả lời cho con em mình, hay cho những ai đang có những câu hỏi, lấn cấn chưa thấy lối ra cho lời giải đáp. Con trẻ đọc để tìm thấy câu trả lời cho mình. Phụ huynh đọc để hiểu thế giới trẻ thơ đang nghĩ suy gì và thêm kinh nghiệm trò chuyện với con. Sau tất cả, và trên tất cả, là tình yêu thương, sự gắn kết, chan hòa được lan tỏa là điều mà Thiền sư muốn nhắn gửi, truyền trao đến các bạn nhỏ, phụ huynh và thế giới này.

Cuốn sách đẹp một cách trọn vẹn, khi phần mỹ thuật công phu và hút mắt của họa sĩ Vũ Xuân Hoàn cộng hưởng cùng nội dung.

 Lê Hòa Long

(Đọc Trong cái Không có gì không? của Thiền sư Thích Nhất Hạnh, Nxb Kim Đồng, 2020)