“Giải mã" những kiêng kỵ tháng 7

Quan niệm dân gian cho rằng tháng Bảy Âm là "tháng cô hồn" đã kéo theo vô số hệ lụy đáng tiếc.

Không ít người tránh làm những việc quan trọng như mua đất, làm nhà, cưới xin, khai trương… Nhiều mảng thị trường vì thế mà đìu hiu, ế ẩm, sụt giảm giá trị nghiêm trọng. Chúng tôi đã gặp các bậc cao tăng, nhà nghiên cứu văn hóa để "giải mã" những kiêng kỵ này.

Chứng khoán "thảm",  địa ốc "chết"

Tại cả 2 sàn Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, thị trường chứng khoán ngay trong ngày đầu tiên bước sang tháng Bảy Âm lịch (10/8 Dương lịch) đã giảm tới hơn 15 điểm, kéo chỉ số Vn.Index tụt xuống mức thấp nhất trong gần 8 tháng qua. Liên tiếp những phiên sau đó, chứng khoán tiếp tục rớt điểm với giá trị giao dịch rất thấp, chốt tuần đầu tháng Bảy Âm lịch với mức 452,73 điểm.

Theo Công ty Chứng khoán Thái Bình Dương (PSC), trong 4 năm gần đây, tháng 8 Dương lịch thường là giai đoạn "chân sóng" của một quá trình tăng giá vào tháng tới. Giao dịch ảm đạm, tâm lý nhà đầu tư kém hưng phấn do thời điểm này cũng trùng với tháng Bảy Âm lịch mà theo quan điểm của một số nhà đầu tư là kiêng việc làm ăn, đầu tư. Tất nhiên, chuyện thị trường "rớt thảm" có không ít nguyên nhân, song theo nhiều người, ám ảnh tháng Bảy Âm lịch không phải là không có!

Không chỉ chứng khoán, hầu hết các lĩnh vực, công việc khác như mua sắm những đồ dùng giá trị lớn, giao dịch làm ăn, ký kết hợp đồng, chuyển đổi công việc, tuyển dụng nhân viên, xây dựng, chuyển - sửa nhà... cũng bị nhiều người  kiêng kỵ.

Ông Nguyễn Quang Thiều, Giám đốc Trung tâm giao dịch địa ốc Thành Đạt ở 60 Nguyễn Du, Hà Nội phàn nàn: "Tháng Bảy Âm lịch thường là tháng làm ăn thấp điểm nhất trong năm của những người kinh doanh bất động sản. Giao dịch gần như bằng 0. Tệ nhất là có những trường hợp đặt cọc mua nhà trong tháng Bảy nhưng mãi sang tháng sau mới nhận nhà và trả đủ tiền. Điều này, gây không ít thiệt hại cho chúng tôi vì tháng Bảy Âm lịch bao giờ giá nhà cũng thấp hơn do lượng giao dịch sụt giảm nghiêm trọng nhưng thị trường thường tăng giá vào tháng sau. Nghĩa là chúng tôi phải giao nhà với mức giá thấp vào đúng thời điểm bất động sản tăng giá".

Phản khoa học

Thâm nhập các diễn đàn xã hội mới thấy chuyện kiêng kỵ tháng Bảy Âm lịch đã có ảnh hưởng lớn như thế nào. Trên nhiều diễn đàn, không ít người mua nhà, tậu xe đã phải trưng cầu ý kiến của mọi người vì lo sợ những "kiêng kỵ" trong tháng Bảy Âm lịch này.

Ví dụ như trên website http://www.vatgia.com/ chạy câu hỏi: "Có nên mua xe ôtô vào tháng Bảy?" của anh Phan Duy Anh: "Tôi đã ký hợp đồng và dự kiến 2 tuần là có xe và giấy tờ để đi đăng ký. Một số bạn bè khuyên không nên đăng ký, lấy xe trong tháng Bảy Âm lịch (tháng hàng mã gì đó). Thực sự tôi rối quá, không biết xử lý thế nào?". Kết quả là anh Duy Anh nhận được rất nhiều những lời khuyên trái chiều mà có lẽ bản thân anh cũng khó biết nên theo ai. Các lời khuyên đó kiểu như "nếu băn khoăn quá nhiều thì nên lùi lại tháng sau lấy xe rồi đăng ký cho lành". Thậm chí, không ít người còn "hù doạ" kiểu: "Có thờ có thiêng, có kiêng có lành bạn ạ", v.v...

Dĩ nhiên không thể cấm người ta đưa ra quan điểm và suy nghĩ của mình khi mà những người trong cuộc yêu cầu, song nếu cứ "trưng cầu dân ý" chuyện làm ăn trên mạng thì khác nào "đẽo cày giữa đường".

Chưa kể, nhiều khi sự kiêng kỵ của người này lại chính là cơ hội cho người khác.

Cụ thể là một thành viên đã chia sẻ với câu hỏi của anh Duy Anh rằng: "Tôi đang tận dụng cơ hội này đặt xe GM Deawoo và được lấy nhanh hơn khi các bác khác đang kiêng khem. Thông thường tháng Bảy Âm lịch được coi là tháng Ngâu nhưng chả nhẽ thế thì cả nền kinh tế lại không có hoạt động mua bán gì trong cả tháng này thì cũng cần suy nghĩ lại. Những chuyện mê tín dị đoan là phản khoa học".

Thậm chí có thành viên còn kể lại kinh nghiệm thành công của mình: "Tôi không ngờ đến thế kỷ XXI rồi mà vẫn còn có cái vụ mê tín này. Tôi mua đất và khởi công xây nhà vào tháng Bảy Âm lịch mà có thấy cái gì đâu. Còn mua rẻ nữa chứ. Chắc nhờ có cái vụ mê tín này nên mới mua được giá tốt. Xin cám ơn những người mê tín".

Chính người làm bất động sản nhiều năm như ông Nguyễn Quang Thiều cũng khuyên rằng: "Những người có nhu cầu nên mua nhà vào tháng Bảy Âm lịch. Vì có nhiều người kiêng kỵ, nguồn cung sẽ dồi dào, chưa kể sẽ mua được giá rẻ".

Tháng báo hiếu ông bà, cha mẹ

Trao đổi với PV  Thượng toạ Thích Thanh Duệ, Phó Trưởng ban Nghi lễ Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam cho rằng: "Truyền thuyết dân gian có chuyện là từ mùng 2/7 (Âm lịch), Diêm Vương ra lệnh bắt đầu mở Quỷ Môn Quan để cho ma quỷ túa ra tứ phương, đến sau 12 giờ đêm ngày 14/7 thì kết thúc và các ma quỷ phải quay lại địa ngục. Với câu chuyện truyền miệng đó, dân gian quan niệm rằng tháng Bảy là tháng ma quỷ hành hoành khắp nơi nên làm việc gì cũng không tốt. Tuy nhiên, Phật giáo hoàn toàn không có quan niệm này cũng như quan niệm về ngày tháng tốt - xấu. Nếu tâm sáng thì ngày nào cũng là ngày tốt. Kiêng kỵ là phản khoa học".

Lý giải về chuyện xưa nay dân gian thường đốt nến, hóa vàng bạc hoặc giết gà vịt để cúng trong dịp này, Thượng tọa Thích Thanh Duệ cho rằng nguồn gốc sâu xa là do bị ảnh hưởng bởi khái niệm "Tết Quỷ" của Đạo giáo Trung Quốc. Phật giáo không có chủ trương sát sinh hoặc đốt vàng bạc hàng mã để cúng tế quỷ thần. Ngày 15/7 Âm lịch là lễ Vu lan (báo hiếu cha, mẹ) của Phật giáo và khác hoàn toàn với "Tết Quỷ" của Trung Quốc. Theo tinh thần Phật giáo, tháng Bảy là tháng báo hiếu của những người con đối với ông bà cha mẹ còn sống hoặc đã khuất. Bước vào tháng Bảy thì các chùa thường lập đàn tụng kinh Vu lan để cầu siêu cho ông bà cha mẹ đã quá vãng, giúp cho họ được siêu thoát.

Đại đức Thích Thiện Hạnh, trụ trì chùa Vinh Phúc (thôn Quang Độ, xã Văn Môn, huyện Yên Phong, Bắc Ninh) thì giải thích:

"Dân gian kiêng kỵ tháng Bảy Âm lịch là "tháng Ngâu" nên không làm việc đại sự vì nó buồn quá và quan niệm tháng này là tháng chia ly, mất mát. Hơn nữa, đây là tháng Xá tội vong nhân... Nhiều người quan niệm tháng này chỉ chuyên tâm thờ cúng, cầu cho những người đã khuất, vì cả năm nếu đi chùa đã cầu cho người sống rồi. Như vậy, không làm bất kỳ điều gì trong tháng này cũng là do tâm lý, không có cơ sở khoa học. Phật học khuyên mọi người ngày nào cũng là ngày tốt, tháng nào cũng là tháng tốt và không có ngày tháng nào xấu. Xấu hay tốt là do quan niệm con người tự đặt ra".

Nhà nghiên cứu văn hoá dân gian Nguyễn Hùng Vĩ, giảng viên Trường ĐH KHXH&NV (ĐHQGHN) giải thích:

"Thói quen tâm lý người Việt từ bao đời nay không làm việc đại sự vào tháng này, ngoại trừ những trường hợp đặc biệt và những vùng không chịu ảnh hưởng phong tục, tập quán tâm lý như trên. Tháng Bảy Âm lịch cũng là tháng mưa nhiều, vì thế, nhiều gia đình không làm nhà, động thổ hay xây dựng, một phần là do thời tiết. Nhưng mỗi vùng có một điều kiện khí hậu, thời tiết khác nhau nên cũng không thể kết luận được thời tiết ảnh hưởng đến việc kiêng xây nhà. Bởi, nếu có điều kiện thuận lợi họ vẫn làm".

Với những gì các cao tăng, nhà nghiên cứu văn hóa có uy tín đã lý giải, chuyện kiêng kỵ tháng Bảy Âm lịch vẫn chỉ là "thói quen" hay "tâm lý" mà thôi. Mà khi đã là thói quen, là tâm lý được hình thành trên cơ sở những lời đồn đại thì rất thiếu cơ sở khoa học.