Theo đó, trong một công văn phát hành ngày 3-4-2023, gửi đến Ban Trị sự GHPGVN TP.HCM và trụ trì chùa Phước Hải (chùa Ngọc Hoàng, 73 Mai Thị Lựu, P.Đa Kao, Q.1, TP.HCM) cho biết quyết định của Chánh Thanh tra của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tiến hành thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật trong quản lý di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh tại TP.HCM vào ngày 13-4-2023.
Đại đức Thích Minh Thông, trụ trì chùa Phước Hải (chùa Ngọc Hoàng) hướng dẫn Tổng thống Barack Obama trong một lần đến thăm Việt Nam năm 2016 |
Công văn yêu cầu Ban Quản lý di tích chùa Phước Hải và trụ trì báo cáo bằng văn bản các nội dung liên quan tới quản lý khu vực bảo vệ di tích và không gian di tích, danh lam thắng cảnh; quản lý di vật, cổ vật, hiện vật thuộc di tích; công tác bảo tồn, tu bổ, phục hồi di tích; quản lý hoạt động phát huy giá trị di tích; danh sách kiểm kê di vật, cổ vật, hiện vật thuộc di tích; hồ sơ bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích…
"Chúng tôi vừa được biết Thanh tra Bộ đã gửi văn bản thông báo sẽ thanh tra tổ đình Giác Lâm vào ngày 12-4-2023. Quyết định thanh tra các chùa được xếp hạng di tích là việc quá mới mẻ, lần đầu tiên chúng tôi nghe tới và biết việc này. Dư luận cũng hoang mang. Tuy nhiên, Ban Trị sự Phật giáo Q.Tân Bình cũng đã nắm thông tin, liên lạc và sẽ cùng với quý vị trong Ban Trụ trì tổ đình Giác Lâm cố gắng thực hiện các yêu cầu của đoàn thanh tra, tuân thủ pháp luật theo sự hướng dẫn của Giáo hội.
Như đã nói, việc thanh tra này quá mới mẻ, thời gian quyết định cũng quá gấp, do đó chúng tôi thấy mọi người liên hệ công việc có sự lúng túng, nên rất cần có sự hướng dẫn để có sự phối hợp tốt trong việc thực hiện các yêu cầu của Thanh tra Bộ cũng như tránh gây hoang mang dư luận không đáng có".
Thượng tọa Thích Đạt Đức (UVTT Ban Trị sự GHPGVN TP.HCM, Trưởng ban Trị sự GHPGVN Q.Tân Bình)
Tại văn bản số 44/QĐ-TTr của Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng do Chánh Thanh tra Lê Thanh Liêm ký phát hành trong cùng ngày 3-4-2023 cho biết tổ đình Giác Lâm (118 Lạc Long Quân, P.10, Q.Tân Bình) đề liệt kê là đối tượng sẽ thanh tra trong dịp này (cùng 3 di tích khác là Địa đạo Củ Chi, đình Phú Nhuận và miếu Thiên Hậu).
Liên quan đến vấn đề trên, Thượng tọa Thích Minh Quang, Trưởng ban Trị sự GHPGVN Q.1 cho biết, sau khi tiếp nhận thông tin Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ thanh tra các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh tại TP.HCM đã phổ biến đến Tăng Ni các tự viện có liên quan trên địa bàn nắm bắt, để chấp hành đúng và tránh sự hoang mang trong dư luận trong liên hệ đến việc “quản lý tiền công đức” sau khi Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 04/2023, hiệu lực từ ngày 19-3-2023, hướng dẫn quản lý, thu chi tài chính cho công tác tổ chức lễ hội và tiền công đức, tài trợ cho di tích và hoạt động lễ hội.
Thượng tọa cũng cho biết, mặc dù việc kiểm tra là điều cần thiết, nhưng rất mới mẻ đối với các tự viện trên địa bàn Q.1 được nhà nước xếp hạng di tích nên Ban Trị sự Phật giáo quận sẽ báo cáo và cùng với Giáo hội TP.HCM theo dõi, nắm bắt thông tin quá trình thanh tra tại chùa Phước Hải (chùa Ngọc Hoàng).
Chùa Phước Hải (chùa Ngọc Hoàng), trong thống kê của Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM, bản cập nhật 12-2022 có tên gọi là “Điện Ngọc Hoàng”, được xếp hạng Di tích Kiến trúc nghệ thuật Quốc gia theo quyết định số 2754/QĐ-BT ngày 15-10-1994. Chùa được xây dựng đầu thế kỷ XX, gắn với tín ngưỡng của cộng đồng người Hoa tại TP.HCM.
Tổ đình Giác Lâm, ngôi tự viện gần 300 năm tuổi, là danh lam gắn bó với lịch sử hình thành và phát triển của Gia Định - Sài Gòn - TP.HCM. Chùa được xây dựng năm 1744, thời chúa Nguyễn Phúc Khoát. Nơi đây từng là trung tâm đào tạo, nghiên cứu, dịch thuật và hoằng pháp, quy tụ nhiều bậc cao Tăng, ảnh hưởng không chỉ đối với Gia Định - Sài Gòn mà cả vùng đất Nam Bộ. Nhà nước xếp hạng tổ đình Giác Lâm là Di tích Lịch sử - Văn hóa Quốc gia theo quyết định số 1288-VH/QĐ ngày 16-11-1988.
Hiện cả 2 di tích trên là cơ sở tự viện thuộc GHPGVN, cấp Giáo hội thứ 4 trong hệ thống tổ chức của Giáo hội theo Hiến chương sửa đổi lần thứ 7.
Tại TP.HCM hiện có 34 ngôi chùa được công nhận di tích Quốc gia và TP.HCM. Theo Thông tư Thông tư số 04/2023 liên quan tới quản lý tiền công đức của Bộ Tài chính, các chùa trên đều thuộc diện sẽ thanh tra, kiểm tra tiền công đức và các công việc liên quan tới di tích.